Vragen over dodings­wijze muskus­ratten

Indiendatum: mrt. 2015

Geacht College van Dijkgraaf en Hoogheemraden van HDSR,

Toelichting:
In het tijdschrift Het Waterschap, nummer 1, februari 2015, worden de bevindingen van een forensisch onderzoek naar de doodsoorzaak van 855 muskusratten in klemmen gerapporteerd. Het betreft een onderzoek dat in opdracht van de Unie van Waterschappen door Frank van de Goot is uitgevoerd. Ca. 16 procent van de muskusratten gevangen met een klem bleek kenmerken van de verdrinkingsdood te vertonen. Bij een "behoorlijk groot deel" duurde de doodstrijd een half uur en soms zelfs 2 tot 3 uur. De doodstrijd wordt bevestigd door muskusrattenbestrijders die regelmatig heftig omgewoelde aarde rondom de klemmen zien waar ze de muskusratten uithalen, aldus het artikel. De conclusie van het onderzoek luidt dat de verdrinkingsdood in de klemmen te vaak een gruwelijke doodsstrijd is en dat de kooi minder dieronvriendelijk is. De onderzoeker veronderstelt dat muskusratten in de kooi na het in paniek raken in minder dan een minuut doodgaan. Deze laatste conclusie wordt niet gestaafd door eerder onderzoek. Het lijden in kooien (blijkend uit gedrag en significant hogere stresshormoon niveaus) kan 1,5 tot 6,5 minuten duren. Een toelichting van de Dierenbescherming hierop vindt u op de volgende pagina.

Met een doodstrijd van een half uur wordt in strijd met Europese regelgeving gehandeld. De Partij voor de Dieren vindt het onbegrijpelijk dat zoveel dierenleed veroorzaakt wordt zonder dat ooit het nut en de noodzaak is vastgesteld van de bestrijding van muskusratten.

Eerder heeft de fractie van de Partij voor de Dieren mondeling informatie ingewonnen bij de afdeling muskusrattenbeheer, omdat een aantal jaar geleden bij een onderzoek naar de doodsoorzaak van muskusratten eveneens geconcludeerd was dat muskusratten vaak een lange doodstrijd ondergaan in klemmen. De afdeling gaf aan, dat HDSR inmiddels klemmen toepast met een sterkere slagkracht waardoor de muskusratten direct zouden overlijden.

In de Oostvaardersplassen is door een student (Guus van de Venne) onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van de populatie omvang van de muskusratten ("Muskusratten in de Oostvaardersplassen; Populatie omvang, verplaatsingen en graafactiviteiten" december 2014). De vangstverhouding tussen rammen (mannetjes) en moertjes (vrouwtjes) is tijdens de trekperiode 70% - 30% volgens het onderzoeksrapport. Muskusratten zijn niet monogaam en daardoor heeft het wegvangen van mannetjes naar verwachting niet tot nauwelijks invloed op de voortplanting van muskusratten en dus ook de grootte van de populatie. Als doel van de muskusrattenbestrijding wordt tot op heden genoemd het verkleinen van de populatie.

De waterschapsfractie van Partij voor de Dieren heeft de volgende vragen:

1. Maakt HDSR gebruik van dezelfde klemmen als vermeld in het onderzoek?
2. Zo ja, deelt u onze conclusie dat dan in strijd gehandeld wordt met de Europese regelgeving door de langzame dood in de klemmen? Zo ja, deelt u onze mening dat het waterschap zich dient te houden aan Europese regelgeving? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat bent u voornemens?
3. Deelt u onze conclusie dat de inzet van vangkooien de populatiegrootte van muskusratten nauwelijks kan beïnvloeden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat bent u voornemens?
4. Deelt u onze conclusie dat de in gebruik zijnde vangmiddelen (zowel klemmen als vangkooien) een langzame verstikkingsdood kunnen veroorzaken? Zo nee, waarom niet? Zo ja, deelt u onze mening dat het vangen per direct gestaakt dient te worden?

Namens de Partij voor de Dieren en hoogachtend,

Wanda Bodewitz

Bijlage
Verdrinkingsdood muskusratten in kooien

Dr. Femmie Smit, Programmamanager in het wild levende dieren van de Dierenbescherming geeft hieronder een toelichting op de uitkomsten van het rapport over verdrinking van muskusratten (Humane Trapping Standards 2004).

Tabel 5.2 (pag 132 in pdf – pag 100 in het rapport): tijdsduur tussen het in de verdrinkingskooi komen en buitenbewustzijn raken ligt tussen de 271 en 566 seconden. Bij muskusratten die bekend zijn met de kooi duurt het over het algemeen langer voordat zij buiten bewustzijn raken.

Tabel 5.3 (pag 132/133 in pdf – pag 100/101 in het rapport): na afdaling in de kooi duurt het tussen de 29 tot 117 seconden voordat ze aan de kooi beginnen te bijten. ‘Ervaren’ muskusratten beginnen gemiddeld eerder te bijten dan ‘onervaren’ muskusratten.

Figuur 5.6 (pag 137 in pdf – pag 105 in het rapport): het bijten is de eerste twee minuten nadat ze zijn begonnen met bijten (dat dus na zo’n ½ tot 2 minuten na het onder water komen begint) beperkt tot zo’n 6 bijten per halve minuut. Daarna beginnen ze actiever pogingen te ondernemen om de kooi uit te komen (tussen de 2 ½ en 5 ½ minuut) en bijten ze gemiddeld zo’n 9x per halve minuut aan de kooi. Daarna is de puf eruit en duurt het nog ongeveer 1 minuut waarin ze zo’n 3x bijten per halve minuut, voordat ze buiten bewustzijn raken.

Figuur 5.11 (pag 148 in pdf –pag 116 in het rapport): significant hogere stresshormonen in muskusratten die verdronken zijn, t.a.v. de basale waarden.

Ook zie je dat dieren eerder beginnen met bijten aan de kooi als ze er voor de tweede, of derde keer in terecht komen (en steeds langer worden vastgehouden en in laatste geval verdrinken – figuur 5.8 (pag 145 in pdf – 113 rapport).

Ook zie ik dat dieren in elk geval van 1 ervaring niet hebben geleerd om de kooi te vermijden (ze gaan er in het laatste deel van het experiment ooknet zo snel weer een 3de keer de kooi in, ook al hebben ze de keer daarvoor toch ook meer dan 120 seconde in de dichte kooi gezeten – tijd totdat ze gingen bijten + 120 seconde). Tabel 5.10 (pag. 144 van pdf – 112 rapport).

Zo in zijn totaliteit leid ik uit het gedrag en de verhoogde stresshormoon niveaus af dat dieren na enige tijd (zo’n 2 ½ minuten nadat ze begonnen zijn met bijten) in de stress raken. Daarom is het wat mij betreft ook niet raar dat de dieren niet leren de kooi te vermijden na 1x een ervaring te hebben gehad waarin ze 2 minuten nadat ze begonnen met bijten, worden losgelaten. De echte snellere bijtbewegingen beginnen na 2 ½ minuut.

Er van uitgaande dat ze gemiddeld genomen 1 minuut onder water zijn voordat ze gaan bijten en vervolgens 2 minuten beperkte stressreacties vertonen, zou je kunnen zeggen dat ze de eerste 3 minuten niet ernstig lijden. Echter, voordat ze buiten bewustzijn raken zijn we toch al weer minimaal 1 ½ minuut tot zelfs 6 ½ minuut verder. In die tijd zijn de bijtbewegingen flink opgelopen, en de stresshormonen ook. Dat is een lange stressperiode en zouden wij als Dierenbeschermers de dieren liever besparen.